Over het boek:
Frederik van Eeden las Darwin bij zijn ontbijt. Daarna schreef hij verder
aan zijn dichtwerk Het lied van schijn en wezen waarin de evolutieleer
in verschillende gedaanten opduikt. Literaire teksten refereren
regelmatig aan wetenschappelijk gedachtegoed. Leonieke Vermeer laat
in Geestelijke lenigheid zien wat er gebeurt met begrippen als evolutie,
energie, entropie en de vierde dimensie wanneer deze hun wetenschappelijke
context verlaten en in een roman, gedicht of filosofische beschouwing
terechtkomen.
De focus ligt hierbij op het werk van twee auteurs die ook op wetenschappelijk
gebied actief waren: Frederik van Eeden (1860-1932) en
Felix Ortt (1866-1959). De auteurs gaven een draai aan wetenschappelijke
kennis, waarbij ze deze poogden te verbinden met hun utopische
denkbeelden. Hun zoektocht naar een nieuwe, betere wereld is kenmerkend
voor de cultuurkritische, maar ook optimistische toon van het Nederlandse
fin de siècle. De rol die Van Eeden en Ortt hierbij vervulden,
was die van een nieuw maatschappelijk type: de moderne intellectueel
die tegelijkertijd onafhankelijk én geëngageerd was.
Geestelijke lenigheid beantwoordt aan de toenemende belangstelling
voor de kennisuitwisseling tussen literatuur, wetenschap en cultuur.
Aan de hand van het werk van Ortt en Van Eeden zien we het nomadische
karakter van kennis en de mentale acrobatiek die vereist is om
kennis in nieuwe kaders in te passen.
GPRC – Guaranteed Peer Reviewed Content
Uit de inhoud:
Volledige inhoudsopgave
Over de auteur(s):
Leonieke Vermeer is cultuurhistoricus. Ze promoveerde aan de Rijksuniversiteit
Groningen op een proefschrift over de relatie tussen literatuur
en wetenschap rond 1900. Daarna werkte ze als conservator voor
het Nationaal Historisch Museum. Ze publiceerde verschillende artikelen
over de literatuur en cultuur van het fin de siècle.
Reeks Academisch Literair
- Een hoopje vuil in de feestzaal. Facetten van het proza van Willem Elsschot
K. Rymenants
- Gedeelde kennis. Literatuur en wetenschap in Nederland van Darwin tot Einstein (1860-1920)
M. Kemperink
- De retoriek van waanzin. Taalhandelingen, onbetrouwbaarheid, delirium en de waanzinnige ik-verteller
L. Bernaerts
- Geestelijke lenigheid. De relatie tussen literatuur en natuurwetenschap in het werk van Frederik van Eeden en Felix Ortt, 1880-1930
L. Vermeer
- Het discours van de kritiek
P. Verstraeten
- Celan auseinandergeschrieben
C. De Strycker
- Lezer, er zijn ook Belgen
F. Van Renssen
- Overleven in verhalen: van ooggetuigen naar 'jonge wilden'. Joodse schrijvers over de Shoah
E. Ibsch